پرورش ملکه

با توجه به تخصصی بودن مطالب سایت ، پرورش و چگونگی تولید ملکه زنبورعسل درحالت طبیعی در کندوی زنبورعسل مورد نظراینجانب نمی باشد . بلکه ما  در اینجا سعی بر آن داریم که  روشهای مختلفی که به منظور تولید تجاری  ملکه  زنبورعسل  وجود  دارد را مورد  بررسی و آموزش قرارخواهیم داد.

قبل ازهراقدامی به منظورتولید ملکه بصورت انبوه، آماده سازی کلنی مادری و کلنی پرستارازاهمیت خاصی برخوردارمیباشد . لازم به ذکر است که استفاده  کردن از کلنیهای مادری و یا کلنیهای پرستار نامناسب نتیجه نا مطلوبی را در بر خواهد داشت.

آماده سازی کندوی مادری:
دررابطه بامنبع تولید ملکه های آینده  باید گفت که استفاده سالانه ازیک ملکه اصلاح شده که قابلیتهای خود را درسالهای گذشته نشان داده و ازارزش ژنتیکی بالایی برخوردار بوده، مورد توجه قرارگیرد.
نخست ، پنج روز قبل از روز پیوند زدن ، با آویزان کردن یک شانه بافته شده تیره رنگ با سلولهای کارگرکه اصطلاحا” به آن پوکه هم گفته میشود،درداخل کندوی اصلاح شده مادری،شرایط تخمگذاری ملکه وبعدها برداشت لارو ازداخل این قاب وانتقال این لاروها به داخل ته فنجانکها را آماده میسازیم.ما نیازمندِ  لاروهایی هستیم که از اوّل دوره لاروی  آنها ۱۸ ساعت گذشته باشد . که با آویزان کردنبه موقع شانه بافته شده  ومهار کردن ملکه بر روی این شانه به وسیله یک قاب مهار کننده ملکه و یا درکندوهای قوی،  بدون قاب مهار کننده ملکه ،این نیاز را ممکن خواهیم ساخت. فراموش نکنید که باکمی شربت تحریکی ملکه راتشویق به تخمگذاری منظم وگسترده کنید تادرهنگام برداشت لاروهای هم سن دچار مشکل نگردید.

آماده سازی کندوی پرستار :
کندوی پرستارهمان کلنی می باشد  که فنجانکهای دارای لارو۱۸ساعت رادریافت کرده وبه شاخونهای قوی ودرشت بافت تبدیل کرده، باید دارای شرایط خاصی بوده که ازقبل به این منظور آماده شده باشد.ما میتوانیم از یک کلنی با ملکه در این مورد استفاده  کنیم. امّا باید حداقل از۲۰ شان پر زنبور تشکیل شده باشد. من شخصا” استفاده ازکلنی یتیم را ترجیح می دهم، چون موفقیت بیشتری را درپیش دارد و احتیاج  به شرایط  خیلی عالی طبیعی با پتانسیل بالای گرده و شهد هم  نمیباشد. ناگفته نماند که شرایط محیطی کاملا”مناسب باعث تولید ملکه های درشت و قوی خواهد شد. برای مثال دراواخراسفند ماه در منطقه دزفول ودر اواخراردیبهشت ماه درشرایط استان همدان پیشنهاد میشود که این هم ارتباط  زیادی به پیش و پس بودن سال دارد.

آماده سازی کلنی پرستار باید چهار روزقبل از آویزان کردن قاب حاوی فنجانکها صورت پذیرد.او ّل یک کندوی قوی را بی ملکه و یتیم کرده. بعد تمامی شانه هایی که دارای لاروسر بازمیباشد از کندوپرستار خارج کرده و با شانه های کارگرتخمگذاری شده نزدیک به تولد کندوهای مجاورتعویض کنید.کنترل پارازیت واروا را حتما” مورد نظرداشته باشید که کلنیهای آلوده  نتیجه ای نا مطلوب به همراه خواهند داشت. به میزان گرده و عسل کلنی توجه داشته باشید و درصورت کمبود، این نیاز مبرم را با تغذیه و یا تعویض شانه ها بر طرف کنید.
سعی کنید حتی الامکان  کلنی را فشرده کرده و در روز پیوند زدن با بازدید مجدد کلنی پرستار کلّیه شاه خونهای بافته شده را با خارج کردن لاروداخل شاه خون وبرداشتن ژله همه شاه خونها در داخل یک شیشه  کوچک دردار ونگهداری این ژله در قسمت پایین یخچال  اقدام نمایید. تغذیه کلنی پرستاربا شربت غلیظ  که ازدوتا شکر و یکی آب تشکیل شده تا  مرحله دربست شدن شاخون ها  ضروری است .

انتقال لارو به داخل فنجانک یا همان عمل  پیوند زدن:
آماده سا زی تیرک پیوند و کاشتن سلولهای پلاستیکی یا مومی که سلولهای مومی را می توان با فروکردن چوبکهای  تراشیده به این منظور یا  استفاده از شیشه  آب مقطر ۱۰ سی سی که در داخل آب صابون فروبرده شده وتکانیده و بعد داخل موم ذوب شده با درجه حرارتی حدود۷۰ درجه فرو کرده ساخته و استفاده کنید .مهم این است که قطر دهانه ته فنجان ۹ میلیمتر باشد. نه کمتر و نه بیشتر! من شخصا” از ته فنجانکهای پلاستیکی استفاده میکنم  که شرایط انتقال و جابجایی مناسب تری را ممکن می سازند.

ایجاد منطقه ایزوله  به منظور کنترل باروری ملکه ها :
درکشورآلمان استاندارد منطقه قرنطینه به شعاع ۱۰ کیلومتر میباشد. شعاع  پرواز زنبور نر۶ کیلومتراست که ۴ کیلومترهم به منظور اطمینان کامل مد نظرمی گیرند. این به آن معنی است که تا شعاع۱۰کیلومتری هیچ گونه کلنی زنبورعسلی به غیر از کلنیهای منتخب وجود نداشته باشد.
در کشور پهناورمان ایران، به علت ترافیک بالای زنبور عسل، احداث یک منطقه قرنطینه به سادگی امکان پذیرنمی باشد. من شخصا” مدت ۳سال است که روش یاد شده زیررا مورد آزمایش قرارداده ونتیجه مطلوبی را بدست آورده ام.
یک منطقه ای که از لحاظ  پوشش گیاهی چندان مرغوب نباشد در نظر بگیرید . در چنین مناطقی از وجود  زنبورستان تقریبا” خیالتان راحت است. بعد برای  وصول اطمینان تعداد ۱۵ کندوچه  باروری را که دارای ملکه های باکره  هستند و عاری ازهر گونه زنبورنرمیباشند درآنجا قرار دهید .در نظرداشته  باشید که کنترل منظم  وضعیت تغذیه  کندوچه ها در چنین مناطق محرومی ازلحاظ گرده وشهد کاملا” ضروریست. بعد ازگذشته ۱۰ روزازاستقرارکندوچه ها می توانید آنان را مورد برسی قراردهید.چنانچه هیچ یک از کندوچه ها دارای ملکه بارورشده  نباشد، می توانید اطمینان کامل داشته باشید که منطقه عاری ازهر گونه زنبورنرمیباشد و شما دارای یک منطقه کاملا” قرنطینه هستید.من درکنارتلقیح مصنوعی ازاین روش برای تولید نژاد کارنیکا استفاده میکنم وبازدهیبالایی را مشاهده نموده ام.البته فراموش نشود که هیچ نوع کنترل باروری طبیعی حتی ایستگاه های باروری درجزیره احداث شده اند  نمیتوانند بازدهی واطمینان تکنیک تلقیح مصنوعی را داشته باشند. چون در لابه لای همین زنبورهای نر ایستگاه هم ، زنبورهای نری  وجود  دارند  که کیفیت لازم راندارند و ما هیچ کاری به منظور جلوگیری از باروری آنان نمی توانیم انجام دهیم.

امیدوارم که محققان و زنبوراران  کشور عزیزمان ایران با همکاری منسجم و پیوسته با هم بتوانند تحولی  سریع و گسترده در صنعت پرورش زنبورعسل  ایران زمین ایجاد نمایند.

قسمتهای مختلف و ابعاد سوزن پیوند عطائیان:
۱» عرض لبه سوزن پیوند برابر ۱ میلیمتر
۲» طول لبه سوزن پیوند برابر ۵/۱.میلیمتر
۳» لبه چاقو مانند انتهای دسته : طول ۱۰ میلیمتر و عرض ۳ میلیمتر
۴» از نهایت پهنایی که وسط قلاب بافتنی دارد و به عنوان جا دستی استفاده می شود
۵» زاویه ۱۳۰ درجه که هر کس می تواند نسبت به سطح دید خودش آن را کمتر یا بیشتر کند.
فراموش نکنید که لبه سوزن پیوند(شماره ۲) را تا جایی که استحکام خود را از دست ندهد نازک کنید تا نوک سوزن در حین کار به راحتی و بدون آسیب زدن به لارو در زیر آن  قرارگرفته و امکان برداشت لارو را ایجاد کند.

سوزن پیوند را در حین کار به این نحو در دست گرفته  و با کمی تمرین شما خواهید توانست به بهترین نحو کار پیوند زدن را انجام دهید و از سرعت و سهولت کار خود لذت ببرید.

پیوند زدن با سوزن پیوند چینی:
همان طوری که قبلا” اشاره شد استفاده ازاین نوع سوزن پیوند  باید درشرایط محیطی کاملا” مناسب از نظر میزان گرده و شهد درمنطقه صورت پذیرد.در این سیستم احتیاجی به جمع آوری ژله رویال نمی باشد و شما می توانید با حرکت لبه سوزن ازسمت دیواره حجره به پایین و تا زیر لاروِ انتخاب شده، لارو را با ژله داخل سلول برداشته و به داخل ته فنجانک انتقال دهید. لازم به ذکراست که درهنگام جدا کردن لارو ازسوزن، همانطوری که درتصویرمشاهده می فرمایید اوّل لبه سوزن پیوند را نزدیک به دیواره روبرویی ته سلول کرده بعد با کمی فشاربه پایین یک زاویه ۹۰درجه در ناحیه بعدازلارو وژله تشکیل داده و بعدازچسبانیدن کامل لبه باریک سوزن ازقسمت زاویه داده شده به آرامی دکمه انتهای سوزن پیوند را فشارداده و لارو و ژله را ازسوزن جدا نموده و درته  فنجان قراردهید.

پیوند زدن با سوزن پیوند فلزی :
بنده شخصا” ازاین نوع سوزن پیوند استفاده کرده ودراین سیستم ماباید حتما” ژله رویال داشته باشیم و با رقیق کردن ژله به وسیله آب مقطر به نسبت ۳۵ درصد آب و۶۵ درصد ژله که در داخل یک شیشه کوچک در دار انجام شده  و تقسیم ژله به وسیله یک سرنگ کاملا” تمیزدرداخل فنجانکها به گونه ای که هر فنجانک یک قطره کامل دریافت نموده، اقدام به پیوند زدن می کنیم .درهردو روش پیوند زدن باید نور کافی دراختیار داشته باشید وانتخاب لارو۱۸ ساعت ازاهمیت خاصی برخورداراست. ما می توانیم ازسوزن پیوند فلزی در پیوند دوبله که باعث دریافت کردن بیشتر ژله رویال دردوره رشد لاروها شود استفاده نمایم . بعد از تقسیم ژله درداخل  فنجانکها ، اقدام  به برداشت لارومناسب می کنیم.دراین سیستم خیلی مهم هست که به هیچ وجه لارو را پشت رو برروی ژله فنجان قرارندهیم که در این صورت باعث خفگی لاروشده و مواظب باشید که لارو را در داخل ژله فرونبرید که غرق شدن لارو در ژله را به همراه دارد! به آرامی بعد از برداشت لارو ازسمت کمرآن و شناور کردن آن برروی ژله، نسبت به انتقال لارو بعدی اقدام نماید. پیوند دوبله به معنی آن است که بعد از۳روزاز پیوند زدن و آویزان کردن تیرک پیوند درداخل کندوی پرستار، مجددا” این تیرک به محل آزمایشگاه آورده وبا برداشت لاروهای رشد کرده ازداخل ته فنجانها وانتقال لارو۱۸ ساعته مجدد بر روی  این ژله باعث می شود که زنبورها مجددا” به لارو جوان غذا بدهند واز این طریق دو برابر غذا دراختیارلارو ملکه قرارخواهد گرفت.لازم به تذکراست که با این روش تعداد کمتری از شاخونها ازطرف زنبورها مورد قبول واقع خواهند  شد . ولی ملکه های متولد شده  ملکه هایی درشت و قوی و مناسب تری  برای تلقیح مصنوعی خواهند بود.

مراقبتهای بعد از پیوند زدن:
همیشه به یاد داشته باشید که انتقال شانه حاوی لارواززنبورستان تا محل پیوند زدن وهمینطوربر گشت تیرک پیوند زده شده به داخل کندوی پرستاردریک فضای بسته مثل کندوچه(البته بدونه زنبور) یا حتی داخل یک  پلاستک بزگ یا جایخی  فومی انجام شود تا این قاب در حال حمل در مجاور با د قرارنگیرد! قبلا” گفته شده بود که قبل از آویزان کردن تیرک پیوند زده  شده درداخل کندوی پرستار باید ازعاری بودن هرگونه  شاخون زده شده  اطمینان حاصل شود. بعد اقدام  به  پیوند زدن و آویزان نمودن تیرک در داخل کندوی پرستار کنید.
شما می توانید ازهر کندوی پرستار دو بارشاه خون تکمیل شده برداشت کنید.این به گونه ای است که بعد از سر بست شدن شاه خونها ، آنها رابا محافظ شاه خون درطبق بالای یک کندوی پرجمعیت قرارداده و یا داخل دستگاه آنکوباتورقرار دهید. چون از این به بعد شاه خونها فقط به دما ورطوبت احتیاج دارند. بعد می توانید مجددا” به کندوی پرستار تیرک پیوند جدید بدهید . ولی فراموش نشود که چنانچه کندوی پرستار بیشتر از۲۱ روز بدونه ملکه  بماند ، حتما” نر زا خواهد شد!پس بنابراین بعد از دوره دوم با تقسیم کندوی پرستار به دو یا سه کندوی جدید و دادن ملکه های بارور به این کندوها، وتقویت جمعیت با شانه های حاوی تخم زنبور کارگر سر بست و درحال تولد، باعث بازسازی جمعیت کندوی پرستار شوید.

متاسفانه درداخل کشوراز این نوع محافظهای شاه خون وجود  ندارد و شما میتوانید با استفاده از توری آلو مینیومی با کمی مهارت تعدادی از این نوع محافظها را درست کنید. در کندوی بدون ملکه می توان به صورت  بلند مدت حتی تا ۵ روز ملکه ها را در این  وضعیت نگهداری  کرد ، مهم  این است که روزانه یکباربه وسیله اسپری آب به ملکه ها آب داده شود.ولی دردستگاه آنکوباتور نمیتوانید بلند مدت ملکه نگهداری کنید.چون ملکه ها نیازبه پرستاری وتغذیه دارند ودمای داخلی دستگاه که۳۴و نیم درجه وبا رطوبتی حداقل ۷۰ درصد است ، محیط مناسبی برای نگهداری بلند مدت ملکه متولد شده نمی باشد.
فراموش نشود که حتما” ۴۸.ساعت قبل از تولد ملکه ها شاخونها را بصورت  انفرادی تقسیم کرده یا به کندوچه های پرورش ملکه تحویل دهید. چون اختلاف سن لاروهای برداشت شده می تواند تولد غیره منتظره را به دنبال داشته باشد.

تقسیم شاه خونها و آماده سازی کندوچه های پرورش ملکه:
سه روز قبل ازتولد شاه خونها نسبت به پرکردن کندوچه های پرورش ملکه و یا بچه گیری آنها اقدام نمایید. لازم به تذکراست که یتیم ماندن کندوچه پرورش ملکه ویا کندوی جدید به مدت حداقل۲۴تا ۴۸ ساعت ضروری می باشد. توصیه می کنم حتما” از زنبور جوان کارگراستفاده شود وهیچگاه از پوکه بافته شده استفاده نکنید، این به این معنی است که اوّل یک نوار۵ سانتی ازبرگه موم را داخل و بالای قاب کندوچه بچسبانید و حداقل دو قاب را به اینصورت تکمیل و در کندوچه  آویزان کنید، بعد شربت خوری کندوچه راازشربت درست شده با تناسب دوتا شکر و یکی آب به مقداری که درحین جابجایی کندوچه به انبار مشکل ساز نباشد پر کنید. با  گذاشتن این کندوچه ها درکنار کندوهای  قوی نسبت به برداشت زنبورکارگر از داخل طبق عسل که محل تجمع زنبوران جوان هست اقدام نموده و در داخل یک  وان پلاستیکی تکانیده  و با اسپری کردن آب بر روی  زنبوران از پرواز آنان جلوگیری  کنید .
این امر گذشته از اینکه باعث تامین آب مورد نیاز زنبورها می باشد ، موجبات آرامش آنها را هم بر قرارمی کنید. بعد به میزان هر کندوچه  به اندازه یک شیشه  نیم کیلویی  پر از زنبوردر کندوچه ها ریخته و با گذاشتن یک قطعه پلاستیکی که ازدور تا دوردر کندوچه بیرون زده باشد ، درکندوچه راببندید  و کندوچه را در داخل یک  انبار تاریک و تقریبا” خنک  قرار دهید .البته  فراموش نکنید که دریچه پرواز کندوچه  را بسته واز باز بودن  هواکش کندوچه  اطمینان حاصل کنید.

کندوچه بالا که از نوع یک قابی EWK آلمانی می باشد و با دو قطعه شیشه در سمت چپ و راست مهار زنبورها راممکن می سازد، این کندوچه ها درایستگاه های قرنطینه شده استفاده می شود وامکان کنترل و جلوگیری صد درصد از ورود زنبورهای  نر ناخواسته را ایجاد می کند. دراین سیستم برای تغذیه ازخمیر شیرین استفاده میشود.البته هردوتا ازاین کندوچه ها در یک کندوچه محافظ قرارمیگیرد!
شما میتوانید بدونه نگرانی حتی تا یک هفته این کندوچه ها را با دربسته شده درانبار قراردهید.و یک روزبعد ازپرکردن کندوچه ها نسبت به تقسیم شاه خونهای رسیده در داخل کندوچه ها اقدام کنید. قبلا”گفته شد که حتما”از پلاستیک درزیردرکندوچه استفاده شود که این باعث جلوگیری ازپرواز زنبورها به بیرون خواهد شد.شما میتوانید با ایجاد یک سوراخ کوچک بایک میله داغ برروی پلاستیک نسبت به آویزان کردن شاه خون در داخل کندوچه اقدام کنید بدون اینکه زنبورها به بیرون پرواز کنند.